Leonardit je prirodna organska materija nastala u zemljištu hemijskim i biološkim razlaganjem ostataka
prahistorijskih biljki i životinja tokom više miliona godina.
Leonardit nastaje oksidacijom lignita koji spada u grupu ugljena, smeđe boje sa zadržanom drvenastom strukturom. Leonardit se u prirodi javlja u nijansama svijetlosive pa do tamnosive i crne boje , što zavisi od porijekla nataloženih materija. U poljoprivredi leonardit je veoma koristan zahvaljujući sadržaju huminskih kiselina (i do 80%), koje osim što imaju blagotvorno dejstvo na biljku, korisne su i za popravku degradiranih tala.
Leonardit sadrži i visok procenat elemenata, kao što su: azot (N), kalij (K), sumpor (S), kalcij (Ca), magnezij (Mg), željezo (Fe), cink (Zn) i mangan (Mn), a naročito fosfor (P). Zahvaljujući visokom sadržaju mineralnih materija i huminskih kiselina, leonardit ima veliki značaj u agronomskom pogledu.
Leonardit se koristi kao dodatak mineralnim đubrivima jer unaprjeđuje njihovo djelovanje i iskorištavanje. Ukoliko se primjenuje sam, bez mineralnih đubriva može povećati prinos i do 40% jer povećava dostupnost postojećih mineralne materije iz tla. Naročito je pogodan za zemljišta koja se intenzivno eksploatišu i kojima je smanjena produktivnost.
Različiti efekti upotrebe leonardita
Upotreba leonardita u poljoprivrednoj proizvodnji ima različite efekte na biljke, zemljište i zemljišne organizme. Ti efekti mogu se podijeliti u tri grupe: biloške, hemijske i fizičke.
Biološki efekti upotrebe leonardita:
- stimuliše biljne enzime,
- djeluje kao organski katalizator u biljkama i zemljištu,
- povećava se mikrobiološka aktivnost,
- ubrzava se disanje i razvoj korijena,
- stimuliše se rast vegetativnih organa,
- povećava se klijavost sjemena,
- povećava se propusnost ćelijskih membrana i ishrana biljki.
Hemijski efekti upotrebe leonardita
- zemljište se obogaćuje organskim i mineralnim materijama koje su potrebne biljkama,
- bolje zadržavanje mineralnih materija u zoni korijena,
- bolja pristupačnost hraniva,
- sprječava pojavu toksičnosti,
- smanjuje zaslanjenost.
Fizički efekti upotrebe leonardita:
- poboljšanje strukture tla,
- povećanje kapaciteta tla za vodu,
- povećanje aeracije zemljišta,
- sprječavanje erozije zemljišta,
- ubrzava se zagrijavanje zemljišta.
Slika 1. Izgled leonardita
Zahvaljujući svom hemijskom sastavu i uticaju na fizičke i biološke osobine zemljišta, leonardit ima pozitivno dejstvo na cjelokupnu kondiciju biljke što se na kraju očituje povećanjem prinosa i poboljšanjem kvaliteta proizvoda.
Još jedno korisno dejstvo leonardita je i povećanje kapaciteta zemljišta za vodu, a djeluje tako da dio vode upija i zadržava, što je naročito bitno za bolje iskorištavanje vode koja se koristi za navodnjavanje. Ovo je od posebnog značaja u sušnim periodima kada su usjevi naročito ugroženi.
Huminske kiseline kao najvažnija komponenta leonardita
Huminske kiseline predstavljaju važnu komponentu organske materije zemljišta jer pozitivno utiču na plodnost i produktivnost zemljišta i povećavaju dostupnost hranivih materija.
Huminske kiseline u zemljištu služe i kao helatori koji pomažu biljkama da bolje usvoje sve hranive materije iz zemljišnog rastvora.
Jedna od organskih komponenti u crnoj huminskoj kiselini je i ugljik koji učestvuje u sintezi šećera u biljkama. Šećeri su naročito važni tokom cvjetanja i formiranja plodova i ugljikohidrati koje biljke dobiju putem huminskih kiselina direktno učestvuju u ovim procesima čime doprinose poboljšanju okusa, boje i arome plodova.
Slika 2. Strukturna formula huminske kiseline
Upotreba huminskih kiselina u poljoprivrednoj proizvodnji donosi višestruke koristi, neke od njih su:
- povećavanje kapaciteta adsorpcije hraniva,
- neutraliziranje naglih promjena pH vrijednosti zemljišta jer imaju sposobnost puferiranja viška /manjka slobodnih vodikovih iona u vodenoj otopini zemljišta,
- poboljšavaju usvajanje hraniva iz zemljišta u nepovoljnim uslovima ( visoke ili niske temperature, nedostatak vode u tlu, višak soli u tlu i dr.),
- zadržavaju anorganska vodotopiva gnojiva u zoni korijenovog sistema i smanjuju ispiranje mineralnih hraniva,
- potiču pretvaranje nepristupačnih oblika hraniva u oblike koji su pristupačni biljkama,
- potiču rast i razvoj korijena što je naročito izraženo nakon presađivanja mladih biljki na stalno mjesto (paradajz, paprika, krastavac, patlidžan, salata, jagode, maline i dr.).
Primjena leonardita
Leonardit se dodaje direktno u zemljište kako bi sve komponente ove visokovrijedne organske materije došle u kontakt sa mikroorganizmima i mineralnim materijama zemljišta. Ulaskom u zemljište leonardit se aktivira i poboljšava fizičke, hemijske i biološke osobine zemljišta opskrbljujući biljke istovremeno huminskim kiselinama, fulvinskim kiselinama i neophodnim elementima.
Leonardit se primjenjuje prije sjetve i najbolje ga je unijeti u zonu korijenovog sistema u proljeće čime se osigurava njegovo dejstvo tokom čitave vegetacije.
Leonardit je dostupan u obliku :
- organskog đubriva – BioCan pelet i
- organomineralnog đubriva – Humus 20 Goldfert 10-10-10 + 15 SO3.
